Phát triển công nghệ bảo hiểm ở Việt Nam: Tiềm năng, thách thức và giải pháp

Công nghệ bảo hiểm là việc ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, Internet vạn vật và công nghệ chuỗi khối để cải thiện và đổi mới ngành bảo hiểm. Công nghệ bảo hiểm đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành Bảo hiểm, đem lại nhiều lợi ích và cơ hội nâng cao chất lượng dịch vụ bảo hiểm, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Nghiên cứu đánh giá tiềm năng, thách thức của công nghệ bảo hiểm ở Việt Nam, từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy lĩnh vực này phát triển trong thời gian tới.

Từ khóa: Công nghệ bảo hiểm, ngành bảo hiểm, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo

Summary

Insurance technology is defined as the application of emerging technologies, such as artificial intelligence, big data, the Internet of Things, and blockchain, to improve and innovate the insurance industry. Insurance technology opens a new era for the insurance sector, offering numerous benefits and opportunities to enhance service quality and better meet the growing demands of consumers. The study assesses the potential and challenges of insurance technology development in Viet Nam and proposes several solutions to foster its advancement in the near future.

Keywords: Insurance technology, insurance industry, digital transformation, artificial intelligence

ĐẶT VẤN ĐỀ

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã tác động mạnh mẽ và toàn diện đến tất cả lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội. Công nghệ tài chính (Fintech) ra đời như một xu thế tất yếu, cho phép sử dụng công nghệ để tạo ra những đổi mới trong mô hình kinh doanh, quy trình và phát triển sản phẩm mới; thúc đẩy sự phát triển của thị trường tài chính Việt Nam.

Trong lĩnh vực công nghệ tài chính, công nghệ bảo hiểm (Insurtech) nổi lên như một xu hướng, mang lại nhiều tiềm năng thay đổi toàn diện ngành bảo hiểm truyền thống. Với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và Internet vạn vật (IoT)... Insurtech hứa hẹn sẽ tạo ra những đột phá mới.

Số liệu thống kê của Fortune Business Insights (2025) cho thấy, năm 2024, quy mô thị trường Insurtech toàn cầu được định giá ở mức 15,56 tỷ USD. Thị trường này được dự đoán sẽ tăng trưởng từ 19,06 tỷ USD vào năm 2025 lên 96,10 tỷ USD vào năm 2032, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 26% trong giai đoạn dự báo.

Mặc dù được đánh giá là có tiềm năng tăng trưởng đáng kể, các công ty Insurtech tại Việt Nam đang gặp nhiều trở ngại về khung pháp lý, vốn, nhân lực, sự lệ thuộc vào các công ty bảo hiểm truyền thống... Trong bối cảnh đó, việc xác định rõ các tiềm năng và thách thức, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phát triển Insurtech ở Việt Nam càng trở nên cấp thiết.

TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

Khái niệm

Insurtech là thuật ngữ kết hợp giữa "Insurance" (bảo hiểm) và "Technology" (công nghệ), đề cập đến việc sử dụng các công nghệ tiên tiến như AI, phân tích dữ liệu lớn (Big Data), chuỗi khối (Blockchain) và học máy (Machine Learning) để cải thiện và tự động hóa ngành Bảo hiểm truyền thống. Các công ty Insurtech hướng đến mục tiêu nâng cao trải nghiệm khách hàng, hợp lý hóa hoạt động và tạo ra các sản phẩm bảo hiểm được cá nhân hóa thông qua việc áp dụng các giải pháp kỹ thuật số tiên tiến.

Insurtech là một phần của hệ sinh thái phụ thuộc lẫn nhau lớn hơn, bao gồm các công ty khởi nghiệp Insurtech, vườn ươm, nhà đầu tư, cơ quan quản lý, chính phủ và tất cả những công ty đang nằm trong chuỗi giá trị bảo hiểm.

Bảng 1: Đặc điểm của công nghệ bảo hiểm

Nguồn: Tác giả tổng hợp

Tầm quan trọng của Insurtech

Với sự phát triển của công nghệ và dữ liệu lớn, ngành Bảo hiểm trên toàn cầu đang tập trung hơn vào việc giảm thiểu rủi ro thực tế, hữu hình. Theo hướng này, các công ty Insurtech cung cấp những giải pháp phù hợp với quan điểm của khách hàng thay vì dựa vào các chiến lược tiếp thị thay đổi nhận thức của khách hàng.

Insurtech đóng vai trò then chốt trong việc định hình lại bối cảnh bảo hiểm. Insurtech thúc đẩy hiệu quả, tính minh bạch và khả năng tiếp cận cao hơn trong ngành, mang lại lợi ích cho cả nhà cung cấp bảo hiểm và khách hàng. Bằng cách tự động hóa quy trình, cải thiện độ chính xác của đánh giá rủi ro và cung cấp phạm vi bảo hiểm được thiết kế riêng, Insurtech đang phá vỡ mô hình bảo hiểm truyền thống để đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng ngày càng thay đổi của người tiêu dùng.

Insurtech đẩy mạnh phân tích dữ liệu và ứng dụng AI để tự động hóa quy trình chi trả bảo hiểm, bao gồm phân tích dữ liệu yêu cầu bồi thường, đánh giá thiệt hại và đưa ra quyết định bồi thường, giảm phụ thuộc vào giám định thủ công. Đồng thời, với các quy trình đơn giản hóa và sáng kiến lấy khách hàng làm trung tâm, các giải pháp mà các công ty Insurtech sử dụng giúp giảm đáng kể chi phí hoạt động và chuyển khoản tiết kiệm được cho khách hàng thông qua các sản phẩm bảo hiểm có giá cả phải chăng hơn.

Bảng 2: Các ứng dụng của Insurtech

Nguồn: Đỗ Thùy Dung, Tô Thị Hồng, Lê Trần Hà Trang (2023)

Theo CFI Team (2000), tầm quan trọng của Insurtech thể hiện trên những điểm nổi bật sau:

Thứ nhất, Insurtech tận dụng công nghệ để chuyển đổi và hiện đại hóa ngành bảo hiểm truyền thống, cách mạng hóa cách thức tạo lập, thẩm định và quản lý hợp đồng bảo hiểm.

Thứ hai, Insurtech thúc đẩy sự gắn kết chặt chẽ hơn với khách hàng bằng cách cung cấp các sản phẩm bảo hiểm được cá nhân hóa dựa trên hồ sơ rủi ro và lựa chọn lối sống của từng cá nhân.

Thứ ba, bằng cách khai thác phân tích dữ liệu theo thời gian thực, Insurtech cho phép định giá và đánh giá rủi ro chính xác hơn, giảm thiểu gian lận và tổn thất tiềm ẩn cho các công ty bảo hiểm.

TIỀM NĂNG CÔNG NGHỆ BẢO HIỂM Ở VIỆT NAM

Tại Việt Nam, từ cuối thập niên 2000, ngành Bảo hiểm đã bắt đầu đổi mới công nghệ, cùng với đó là sự xuất hiện của khái niệm Insurtech với sự có mặt của các nhà môi giới bảo hiểm trực tuyến như Ginet (nay là Bolttech), Eroscare. Sang thập niên 2010, những công ty Insurtech đầu tiên đi vào hoạt động nhưng phải đến những năm gần đây, Insurtech mới gây chú ý khi số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này ngày càng đông đảo... Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19, thị trường công nghệ bảo hiểm đã có những sự thay đổi khác biệt nhất định. Theo thống kê từ FiinGroup, toàn thị trường Việt Nam có 20 công ty Insurtech đang hoạt động. Trong giai đoạn 2018-2022, doanh thu thuần của những công ty này luôn đạt được tốc độ tăng trưởng kép (CAGR), có trường hợp tăng trưởng một cách phi thường với mức 255%.

Hiện nay, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có nhiều tiềm năng để thúc đẩy các công ty công nghệ bảo hiểm phát triển. Cụ thể:

Thị trường bảo hiểm đang tăng trưởng mạnh ở mức 2 con số mỗi năm, cùng với triển vọng tăng trưởng kinh tế và chính sách phát triển nền kinh tế số, thị trường Insurtech Việt Nam được kỳ vọng sẽ sớm đạt mức hàng chục tỷ USD trong tương lai.

Việc Luật Kinh doanh bảo hiểm có hiệu lực từ ngày 1/1/2023 đang và sẽ tạo điều kiện cho việc thúc đẩy phát triển các sản phẩm bảo hiểm mới cho thị trường cũng như các quy định cụ thể hơn về bán bảo hiểm qua không gian mạng thì thị trường Insurtech ở Việt Nam bùng nổ hơn hơn trong thời gian tới.

Việt Nam là nước có tỷ lệ người dùng internet mới cao nhất Đông Nam Á, hiện đã đạt xấp xỉ 70% dân số. Việt Nam có dân số trẻ, am hiểu công nghệ và có nhu cầu bảo hiểm ngày càng tăng, tạo ra tiềm năng lớn cho Insurtech.

Tốc độ số hóa của ngành Bảo hiểm cũng được diễn ra nhanh hơn. Ứng dụng công nghệ giúp giảm chi phí, tăng tốc độ xử lý giao dịch và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Đồng thời, các công ty bảo hiểm cũng đã có sự tập trung nâng cấp hệ thống và xây dựng các kết nối công nghệ tạo điều kiện cho các Insurtech có thể ra mắt sản phẩm nhanh hơn và đa dạng kênh bán.

Insurtech có thể tiếp cận các nhóm khách hàng chưa được phục vụ hoặc khai thác bởi bảo hiểm truyền thống, giúp mở rộng khách hàng của thị trường bảo hiểm vốn được đánh giá rất tiềm năng.

MỘT SỐ THÁCH THỨC

Mặc dù thị trường bảo hiểm Việt Nam đang tăng trưởng nhanh so với khu vực Đông Nam Á nhưng sự phát triển của Insurtech lại chưa được như kỳ vọng, nhất là trong bối cảnh tỷ lệ dân số có bảo hiểm còn thấp so với các nước trong khu vực, vẫn còn nhiều dư địa về tăng trưởng cho ngành. Các nghiên cứu và thực tiễn cho thấy, các công ty công nghệ bảo hiểm Việt nam vẫn đối mặt với không ít thách thức, cụ thể:

Người dân vẫn còn thói quen sử dụng các dịch vụ bảo hiểm truyền thống và chưa quen với các dịch vụ bảo hiểm công nghệ. Hơn nữa, trình độ nhận thức của người dân về bảo hiểm, khi không thể kỳ vọng họ hiểu sâu về bảo hiểm mà chỉ mua theo nhu cầu thực tế. Điều đó khiến các công ty Insurtech rất khó khăn trong việc thay đổi quan điểm thị trường.

Mặc dù công nghệ thông tin và Internet đang phát triển nhanh chóng, nhưng hạ tầng công nghệ tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và miền núi. Việc sử dụng công nghệ trong bảo hiểm cũng đặt ra nhiều thách thức về bảo mật và an ninh mạng.

Tuy có nhiều chính sách hỗ trợ nhưng khung pháp lý cho Insurtech tại Việt Nam vẫn chưa thực sự hoàn thiện, đặc biệt là mô hình kinh doanh mới như P2P. Điều này gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc triển khai và mở rộng các dịch vụ Insurtech.

Các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực Insurtech của Việt Nam phải đương đầu với những thử thách lớn khi phải cạnh tranh với các đối thủ nước ngoài đầy tiềm lực và luôn phải đau đầu với bài toán nhân lực và vốn. Chi phí đầu tư lớn vào công nghệ và phát triển nhân lực chất lượng cao trong thời gian dài, sự cạnh tranh và đào thải khắc nghiệt của thị trường, nguy cơ bị phá sản, bị thâu tóm của các doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam cũng không hề nhỏ trong quá trình vận hành và phát triển doanh nghiệp.

Việc nghiên cứu và đưa ra các sản phẩm mới cũng gặp không ít khó khăn. Nếu không có những sản phẩm khác biệt hay tạo ra giá trị thì sẽ rất khó để cạnh tranh với những công ty đã phân phối các sản phẩm truyền thống. Tại Việt Nam, hiện các Insurtech về bản chất mới chỉ ở giai đoạn phát triển ban đầu, đa phần phân phối lại các sản phẩm bảo hiểm hiệu quả hơn chứ chưa tạo ra những dịch vụ mới, mang tính sáng tạo cao.

ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP

Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030 đặt mục tiêu doanh thu ngành Bảo hiểm tăng trưởng bình quân giai đoạn 2026-2030 là 10%/năm; đến năm 2030 quy mô đạt 3,3%-3,5% GDP; đến năm 2025 có 15% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ; đến năm 2030 có 18% dân số tham gia bảo hiểm nhân thọ; tốc độ tăng trưởng doanh thu cung cấp sản phẩm bảo hiểm trên môi trường mạng đạt bình quân 10%/năm trong giai đoạn 2023-2030...

Để đạt được các mục tiêu này, cần tiếp tục đẩy mạnh đồng bộ các giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm an toàn, bền vững nói chung và các công ty công nghệ bảo hiểm nói riêng. Cụ thể:

Về phía cơ quan quản lý

Cần sự chung tay phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành và cộng đồng doanh nghiệp trong việc tuyên truyền về việc tham gia thị trường bảo hiểm nhằm thay đổi cách nhìn tiêu cực về bảo hiểm của người dân, giúp người dân nhận thức đúng hơn và có những sản phẩm bảo hiểm phù hợp hơn với họ, từ đó phát huy đúng vai trò của sản phẩm và đưa bảo hiểm đến gần người dân hơn.

Xây dựng khung thể chế thử nghiệm cho các dịch vụ Insurtech theo thông lệ tốt nhất, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển các dịch vụ bảo hiểm số mới.

Thúc đẩy chuyển đổi số công tác quản lý và phát triển thị trường bảo hiểm, phát triển và sử dụng các nền tảng số để thúc đẩy, tối ưu hóa thị trường bảo hiểm. Ứng dụng các giải pháp công nghệ số, nền tảng số để giám sát, đo lường trực tuyến kết quả thực hiện các tiêu chí quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo hiểm đảm bảo minh bạch, chính xác, kịp thời.

Nâng cao vai trò và trách nhiệm của cơ quan quản lý trong quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm pháp luật về sản phẩm bảo hiểm số, bảo mật thông tin để răn đe, tăng tính tuân thủ của các công ty công nghệ bảo hiểm.

Về phía công ty công nghệ bảo hiểm

Nghiên cứu đưa ra sản phẩm mới, phù hợp với xu thế, nhu cầu và năng lực tài chính của người dân để các sản phẩm đó dễ tiếp cận người dân hơn. Để phát triển bền vững, Insurtech phải phát triển những gói bảo hiểm phù hợp với nhu cầu để dễ dàng tiếp cận phân khúc khách hàng mới.

Thường xuyên tìm kiếm và đào tạo nhân sự sở hữu chuyên môn cao, có kiến thức sâu về công nghệ số, đặc biệt các lĩnh vực Marketing kỹ thuật số (Digital Marketing), Khoa học dữ liệu (Data Science), Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX Design),… để phát triển mô hình Insurtech.

Tiếp tục đầu tư mạnh về công nghệ và xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng để thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ hơn với các Insurtech. Hơn nữa, việc cởi mở đồng hành cùng các Insurtech xây dựng các gói sản phẩm bảo hiểm mới, tạo sự đa dạng cho thị trường là điều cần thiết.

Đầu tư vào hệ thống bảo mật để bảo vệ thông tin khách hàng và đảm bảo an toàn cho các giao dịch trực tuyến.

Tăng cường năng lực tài chính bằng cách sáp nhập hoặc hợp tác chiến lược với đối tác nước ngoài để vừa tận dụng nguồn lực, vừa tận dụng được kinh nghiệm trong quản lý điều hành, thiết kế sản phẩm và bảo mật khách hàng.

KẾT LUẬN

Công nghệ bảo hiểm ở Việt Nam đang nổi lên như một xu hướng tất yếu, kết hợp công nghệ và bảo hiểm để mang lại nhiều lợi ích cho cả khách hàng và doanh nghiệp. Mặc dù còn đối mặt với một số thách thức, tiềm năng phát triển của Insurtech tại Việt Nam là rất lớn, đặc biệt trong việc đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Để khai thác hết tiềm năng này, cần sự chung tay vào cuộc của cả phía cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội, các doanh nghiệp bảo hiểm và các công ty công nghệ bảo hiểm.

Tài liệu tham khảo:

1. CFI Team (2000). What Is Insurtech? https://corporatefinanceinstitute.com/resources/career/what-is-insurtech/.

2. Đỗ Thùy Dung, Tô Thị Hồng, Lê Trần Hà Trang (2023). Ứng dụng công nghệ số trong lĩnh vực bảo hiểm - Bài 2: Triển khai Insurtech trong doanh nghiệp. Tạp chí Diễn đàn doanh nghiệp. https://diendandoanhnghiep.vn/ung-dung-cong-nghe-so-trong-linh-vuc-bao-hiem-bai-2-trien-khai-insurtech-trong-doanh-nghiep-10091384.html.

3. Fortune Business Insights (2025). BFSI Banking Financial Services And Insurance. https://www.fortunebusinessinsights.com/insurtech-market-112110.

4. Hoàng Lan (2024). Insurtech tái định hình bức tranh thị trường bảo hiểm. https://vneconomy.vn/insurtech-tai-dinh-hinh-buc-tranh-thi-truong-bao-hiem.htm.

5. T.D.V (2021). Insurtech tại Việt Nam: Cơ hội và Thách thức. https://tuoitre.vn/insurtech-tai-viet-nam-co-hoi-va-thach-thuc-20211022162109216.htm.

6. Thuyên Đặng (2025). Insurtech là gì? Các đặc điểm của công nghệ bảo hiểm số. https://vieclam24h.vn/nghe-nghiep/la-ban-su-nghiep/insurtech-la-gi.

7. Thủ tướng Chính phủ (2023). Quyết định số 07/QĐ-TTg ngày 5/1/2023 phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam đến năm 2030.